All
 
|
 
 


Studying Russian Icons on the Balkans
 
Title (other)Изучение русской иконы на Балканах
PIIS207987840015642-5-1
DOI10.18254/S207987840015642-5
Publication type Article
Status Published
Authors
Yuliana Boycheva 
Affiliation: Institute for Mediterranean Studies (IMS/FORTH)
Address: Greece, Rethymno
Journal nameISTORIYA
Edition
Abstract

The Russian religious artefacts - icons, liturgical utensils, veils, vestments and books and objects of private piety, held in museums and church or monastery collections in the Balkans and Eastern Mediterranean constitute a body of valuable art objects, and important material evidences related to the historical development of the relations between Russia and large region of South-Eastern Europe. This piety objects comes continually to the region for a long period through official, unofficial and private donations, or by pilgrimage and trade. Applying the cultural transfer approach in combination with the recent theoretically challenging openings of art history into visual studies and social anthropology RICONTRANS studies them not simply as religious or artistic artefacts, but as mediums of cultural transfer and political and ideological influence, which interacted with and were appropriated by receiving societies. Their transfer and reception is a significant and poorly studied component of the larger cultural process of transformation of the artistic language and visual culture in the region and its transition from medieval to modern idioms. In this dynamic transfer, piety, propaganda and visual culture appear intertwined in historically unexplored and theoretically provoking ways.

KeywordsRussian icons in the Balkans, Russian religious art, Visual culture, Cultural transfer, Piety, Museification of religious art objects
AcknowledgmentThis project has received funding from the European Research Council (ERC) under the European Union’s Horizon 2020 research and innovation programme (grant agreement No 818791).
Received09.04.2021
Publication date21.06.2021
Number of characters54139
Cite  
100 rub.
When subscribing to an article or issue, the user can download PDF, evaluate the publication or contact the author. Need to register.

Number of purchasers: 0, views: 177

Readers community rating: votes 0 

1. Alekhina L. I, Zelenina Ya. Eh., Selivanov V. V. «Blagoslovenie svyatoj Afonskoj gory»: k 1000-letiyu russkogo monashestva na Afone: ikony, rukopisi i grafika iz muzejnykh, bibliotechnykh i chastnykh sobranij: Vystavka v Muzee imeni Andreya Rubleva. M., 2016.
2. Batalov A. L. Grob Gospoden' v sakral'nom prostranstve russkogo khrama XVI— XVII vekov // Vostochnokhristiyanskie relikvii / red.-sost. A. M. Lidov. Μ., 2003.
3. Bronevskij V. B. Zapiski morskogo ofitsera v prodolzhenii kampanii na Sredizemnom more pod nachal'stvom vitse-admirala Dmitriya Nikolaevicha Senyavina ot 1805 po 1810 gg. SPb., 1819. T. 3.
4. Gergova I. Repliki na ruski chudotvorni ikoni v B'lgariya // Problemi na izkustvoto. 2010. 1.
5. Gerd L. A.  Konstantinopol' i Peterburg: russkaya tserkovnaya politika na Pravoslavnom Vostoke. M., 2006.
6. Gerov G. «O tebe raduetsya» v balkanskata zhivopis ot XV—XVIII vv. // Drevnerusskoe iskusstvo. Balkany. Rus'. SPb., 1995.
7. Gertsman N. Eh. Ehnkomii Petru Velikomu v fondakh Natsional'noj biblioteki // Rossiya i Khristianskij Vostok. M. 1997. Vyp. 1.
8. Dmitrievskij A. A. Puteshestvie po Vostoku i ego nauchnye rezul'taty: Otchet o zagranichnoj komandirovke v 1887/88 gg. Kiev, 1890.
9. Dmitrievskij A. A.  Patmosskie ocherki. Iz poezdki na ostrov Patmos letom 1891. Kiev, 1894.
10. Zverev A. S. Konstantinopol'skie i grecheskie relikvii na Rusi // Khristianskie relikvii v Moskovskom Kremle. M., 2000.
11. Igoshev V. V. Proizvedeniya russkoj tserkovnoj utvari XVII—XVIII vv. v khramakh grecheskogo ostrova Santorin // Antikvariat. Predmety iskusstva i kollektsionirovanie. 2010. № 9 (79).
12. Igoshev V. V. Dragotsennaya tserkovnaya utvar', ikony i veschi lichnogo blagochestiya russkoj raboty XVI—XVII vv. v Gretsii. // Iskusstvoznanie. M., 2013. Vyp. 1-2.
13. Kapterev N. F. Kharakter otnoshenij Rossii k pravoslavnomu Vostoku v XVI i XVII stoletiyakh. Sergiev Posad, 1914.
14. Komashko N. I., Saenkova E. M. O nekotorykh russkikh ikonakh XVI — nachala XVIII vv. v tserkovnykh sobraniyakh Gretsii // Obraz Vizantii: Sbornik statej v chest' O. S. Popovoj. M., 2008.
15. Komashko N. I., Saenkova E. M. Russkie ikony XVI—XVIII vv. v riznitse monastyrya Vissarion Dusik v Gretsii // Lazarevskie chteniya M., 2008.
16. Kondakov N. P. Sovremennoe polozhenie russkoj narodnoj ikonopisi // Pamyatniki drevnerusskoj pis'mennosti i iskusstva. SPb., 1901.
17. Mertdzimekis N. Svyazi afonskogo monastyrya Zografu s tsarskoj Rossiej // Materialy mezhdunarodnoj nauchno-bogoslovskoj konferentsii «Rossiya — Afon: tysyacheletie dukhovnogo edinstva». Moskva, 1—4 oktyabrya, 2006. M., 2008.
18. Murav'ev A. N. Snosheniya Rossii s Vostokom po delam tserkovnym. SPb.,1858—1860. T. 1—2.
19. Rogov A. I. Svyazi Rossii s balkanskimi stranami v oblasti izobrazitel'nogo iskusstva v XVI—XVII vv. // Sovetskoe slavyanovedenie. 1976. 3.
20. Rogov A. I. Kul'turnye svyazi Rossii s balkanskimi stranami v pervoj polovine XVII v. // Svyazi Rossii s narodami Balkanskogo poluostrova. Pervaya polovina XVII v. / red.-sost. B. N. Florya M., 1990.
21. Russkie ikony na Sinae: Zhalovannye gramoty, ikony i proizvedeniya dekorativno-prikladnogo iskusstva XVI—XX vv. iz Rossii, khranyaschiesya v monastyre sv. Ekateriny na Sinae / [avt.] Igoshev V. V., Gerasimenko N. V., Zelenina Ya. Eh., Komashko N. I., Saenkova E. M., Semes'ko-Babaru T. M., Chesnokova N. P. M.: Izdatel'stvo Moskovskoj patriarkhii, 2015.
22. Smilyanskaya E. B. «Ρossy v Arkhipelage» ili grecheskoe knyazhestvo Ekateriny Velikoj // Rossiya v Sredizemnomor'e. Arkhipelagskaya ehkspeditsiya Ekateriny Velikoj. M., 2011.
23. Smirnova Eh. S. Proizvedeniya russkikh ikonopistsev poslednej chetverti XV v. v monastyre Putna (Rumyniya) // Drevnerusskoe iskusstvo Iskusstvo srednevekovoj Rusi i Vizantii ehpokhi Andreya Rublyova. M., 2012.
24. Smutnoe vremya Moskovskogo gosudarstva (1604—1613 gg.): Materialy, izdannye Obschestvom istorii i drevnostej rossijskikh pri Moskovskom universitete. [M., 1918]. Vyp. 1: Akty vremen Lzhedmitriya I-go (1603—1606 gg.) / red. N. V. Rozhdestvenskij. § 19.
25. Stolyarova L. V. Obmen darami mezhdu russkim pravitel'stvom i Afonom v XVI v. // Rossijsko-grecheskie gosudarstvennye, tserkovnye i kul'turnye svyazi v mirovoj istorii. M., 2008.
26. Tarasov O. Yu. Nekotorye aspekty sravnitel'nogo izucheniya religioznoj zhivopisi Rossii, Dunajskikh knyazhestv i Transil'vanii XVII—XIX vv. // Sovetskoe slavyanovedenie 1989. № 2.
27. Tarasov O. Yu. Russkie ikony XVIII — nachala XX vv. na Balkanakh // Sovetskoe slavyanovedenie. 1990. № 3.
28. Tarasov O. Yu. Ikona i blagochestie. Ocherki ikonnogo dela v imperatorskoj Rossii. M., 1995.
29. Ul'yanovskij V. I. Pravoslavnyj Vostok i Moskovckoe tsarstvo v nachale Smuty: dukhovnye missii, posol'stva, problema vospriyatiya vlasti, simvolika darov // Studia Slavica et Balcanica Petropolitana. 2012. № 2 (12).
30. Fonkich B. L. Rossiya i Khristianskij Vostok v XVI — pervoj chetverti XVIII v. Nekotorye rezul'taty izucheniya. Istochniki. Perspektivy issledovaniya) // Acts. XVIIIth International Congress of Byzantine Studies. Selected Papers: Main communications. Moscow, 1991. Vol. I: History / ed. I. Ševčenko, G. G. Litavrin, W. K. Hanak. Shepherdstown, WV, USA, 1996.
31. Fonkich B. L. Chudotvornye relikvii Khristianskogo Vostoka v Moskve v seredine XVII v. Ikona Iverskoj Bogomateri. M., 2004.
32. Chentsova V. G. Ktitorstvo i tsarskij titul: Rossiya i Khilandarskij monastyr' v XVI v. // Slavyanovedenie. 2014. 2.
33. Chesnokova N. P. Russkaya blagotvoritel'nost' Khristianskomu Vostoku v seredine XVII v. // Kapterevskie chteniya. M., 2000. Vyp. 7.
34. Chesnokova N. P. Khristianskij Vostok i Rossiya: politicheskoe i kul'turnoe vzaimodejstvie v seredine XVII v. M., 2011.
35. Chesnokova N. P. Vypiska iz knig Posol'skogo prikaza o vostochnokhristianskikh relikviyakh (XVI—XVIII vv.) // Kapterevskie chteniya. M., 2020. Vyp. 18.
36. Boycheva Υ. A., Kastrinakis Ν., Konstantios Ν. Talking Icons: The Dissemination of Devotional Paintings in Russia and the Balkans, 16th — 19th c. Exhibition Catalogue, Byzantine and Christian Museum. Athens, 2014.
37. Boycheva Y. A. Introduction: The Routes of Russian icons in Greece and the Balkans. // Routes of Russian Icons in Greece and the Balkans (16th — 20th c.) / ed. Boycheva Y. A. Seyssel: La Pomme d’or, 2016.
38. Boycheva Y. A. The Example of Patmos: Various Routes of Russian Icons in the Orthodox East // Routes of Russian Icons in Greece and the Balkans (16th — 20th c.) / ed. Boycheva Y. A. Seyssel: La Pomme d’or, 2016.
39. Charchare E. Russian icons in the Greek diaspora communities: Venice — Livorno — Trieste, 16th—19th centuries // Routes of Russian Icons in Greece and the Balkans (16th — 20th c.) / ed. Boycheva Y. A. Seyssel: La Pomme d’or, 2016.
40. Chesnokova N. Russian Icons in Jerusalem: The Icon Of Holy Apostle James, Brother of The Lord (1644) // Routes of Russian Icons in Greece and the Balkans (16th — 20th c.) / ed. Boycheva Y. A. Seyssel: La Pomme d’or, 2016.
41. Chesnokova N. Written sources on Russian icons of the 17th century in the Orthodox East: general comments // Museikon journal of Religious Art and Culture / Revue d’art et de Culture Religieuse. 2020. Nr. 4.
42. Espagne M., Werner M. Transferts. Les relations interculturelles dans l’espace franco— allemand (XVIII—XIXe siècles). P., 1988.
43. Espagne M. L’histoire de l’art comme transfert culturel: l’itinéraire d’Anton Springer. P., 2009.
44. Gergova I. Russian icons in Bulgaria. // // Routes of Russian Icons in Greece and the Balkans (16th — 20th c.) / Boycheva Y. A. (ed.). Seyssel: La Pomme d’or, 2016.
45. Gladyševa A. E., Nersesjan L., Preobraženskij A. S. La collezione di icone russe dei Lorena nella Galleria dell’Accademia di Firenze: gli esemplari più significativi // Oriente e Occidente a San Marco da Cosimo il Vecchio a Giorgio La Pira. Alla riscoperta della collezione di icone russe dei Lorena / G. Conticelli, M. Scudieri (eds.). Florence, 2004.
46. Grabar A. L’expansion de la peinture russe aux XVI et XVII siècles // Annales de l'institut Kondakov. Beograd, 1940. № 11.
47. Ikonomaki-Papadopoulou Y. Church Silver // Simonopetra, Mount Athos / ed. Papadopoulos S. Athens, 1991.
48. Kissas S. A Russian icon from Tatarna monastery in Eurytania // Cyrillomethodianum. 1984—1985. № 8-9.
49. Korais A. Mémoire sur l'état actuel de la civilisation dans la Grèce. P., 1805.
50. Makuljevic N. Piety, ideology and orthodoxy: Russian icons in Serbian church culture (17th — 19th c.) // Routes of Russian Icons in Greece and the Balkans (16th — 20th c.) / Boycheva Y. A. (ed.). Seyssel: La Pomme d’or, 2016.
51. Melton E. Proto-Industrialization, Serf Agriculture and Agrarian Social Structure: Two Estates in Nineteenth-Century Russia // Past & Present. 1987. № 115.
52. Petković S. Ruski uticaj na srpsko slikarstvo XVI i XVII vijeka // Starinar. 1961. № 12.
53. Preobrazhenskii A. S. Russian images of Greek Donor in Thessaly and Venice: two portraits of Arsenios, archbishop of Elassona // Routes of Russian Icons in Greece and the Balkans (16th — 20th c.) / ed. Boycheva Y. A. Seyssel: La Pomme d’or, 2016.
54. Radojcic S. Veze izmecu srpske i ruske umetnosti u sredniem veku // Zbornik Filozofskog fakulteta. Beograd, 1948. I.
55. Rakić Z. Velikoremetske ikone iz 1687 godine i njihovi autori // Zbornik Matice srpske za likovne umetnosti. 1986. № 22.
56. Sabados M. Icônes des peintres russes Kirill et Vassili Oulanov dans la région de Suceava // Revue Roumaine d’Histoire de l’Art. 2011. T. XLVIII.
57. Saenkova E. B., Komashko N. I. The iconographic program of Russian icons donation of Αρσένιος Ελασσόνας in Greek monasteries // Routes of Russian Icons in Greece and the Balkans (16th — 20th c.) / Boycheva Y. A. (ed.). Seyssel: La Pomme d’or, 2016.
58. Smirnova E. S. Russian Icons, Iconographers and Iconographic Models in Coutnries of the Orthodox World in the late 15th and 16th centuries. // Routes of Russian Icons in Greece and the Balkans (16th — 20th c.) / Boycheva Y. A. (ed.). Seyssel: La Pomme d’or, 2016.
59. Tchesnokova N. P. Les icones russes, comme l’objet d’économie en Méditerranée au XVII siècle // Economia e arte, secc. XIII—XVIII. Istituto Internazionale di Storia Economica “F. Datini”, Prato. Atti della “Trentatreesima Settimana di Studi”, 30 aprile — 4 maggio 2001. Firenze, 2002.
60. Tchentsova V. G. Le fonds des documents grecs (F. 52. “Relations de la Russie avec la Grèce”) de la collection des Archives nationales des actes anciens de la Russie et leur valeur pour l’histoire de l’Empire Ottoman // Turcica. 1998. 30.
61. Vocotopoulos P. Encore deux icones envoyées de Russie par Arsène d’Elassone // ΔΧΑΕ, pερ. Δ΄, Τόμος 16 (1991—1992).
62. Γκερέκος Ι. Εικόνες της Τήνου, Πανελλήνιον Ιερόν Ευαγγελίστριας Τήνου. Τήνος, 2008.
63. Γραικός Ν. Ακαδημαϊκές τάσεις της εκκλησιαστικής ζωγραφικής στην Ελλάδα κατά τον 19 αιώνα. Πολιτισμικά και εικονογραφικά ζητήματα. Θεσαλονίκη, 2011.
64. Δαπόντες Κ. Κανών περιεκτικός πολλών εξαιρέτων πραγμάτων των εις πολλάς πόλεις & νήσους & έθνη & ζώα εγνωσμένων (1778) / επιμ. Σαβίδις Γ. Αθήνα, 1991.
65. Διάλλα Α. Η Ρωσία απέναντι στα Βαλκάνια. Ιδεολογία και πολιτική στο δεύτερο μισό του 19ου αιώνα. Αθήνα, 2009.
66. Διάλλα Α. Η χριστιανική Ανατολή και η ρωσική διπλωματία — λόγοι και πρακτικές (β΄ήμισυ του 19ου αιώνα) // Ρωσία και Μεσόγειος. Πρακτικά Α΄ Διεθνούς Συνεδρίου (Αθήνα, 19—22 Μαΐου 2005) / επιστ. επιμ. Ο. Κατσιαρδή —  Hering, Α. Κόλια— Δερμιτζάκη, Κ. Γαρδίκα, Αθήνα, 2011. Τόμ. Α΄.
67. Δημητρακόπουλος Φ. Αρσένιος Ελασσόνος, 1550—1626: βίος και έργο απομνημονεύματα : συμβολή στη μελέτη των μεταβυζαντινών λογίων της Ανατολής // Αθήνα, 2007.
68. Καμηλάκης Χ. Κ. Το Μουσείο του Μητροπολιτικού Ναού Ρεθύμνου. Rethymno: Holy Metropolis of Rethymno and Avlopotamos, 1995.
69. Καρράς Γ. «Από την ύλη των ονείρων πλασμένοι»: Έλληνες και Ρώσοι πριν από τη Ρωσική Επανάσταση // Θρησκευτική Τέχνη από τη Ρωσία / eπιμ. Boycheva Υ. Α., Δρανδάκη Α.
70. Κιτρομηλίδης Π. Από την Ορθόδοξη Κοινοπολιτεία στις εθνικές κοινότητες. Ελληνορωσικές πνευματικές σχέσεις // Τα Ιστορικά / Historica. 1989. 10.
71. Κοντογιάννη Π. Οι Έλληνες κατά τον πρώτον επί Αικατερίνης Β' ρωσοσοτουρκικόν πόλεμον (1768—1774). Αθήνα, 1903.
72. Κουμουλίδης Ι., Δεριζιώτης Λ., Σδρόλια Στ. Το μοναστήρι της Τατάρνας. Ιστορία και κειμήλια. Αθήνα, 1991.
73. Μπόιτσεβα Γ. (Boycheva Y. A.) ‘Εἰκόνες μοσχόβικαις..., εὐμορφώτατα πράγματα.’ Η μεταφορά ρωσικών εικόνων στον ελληνικό χώρο από το 16ο ως τις αρχές του 20ου αι.. // ΔΧΑΕ, 4, 36 (2015).
74. Μπόιτσεβα Γ. (Boycheva Y. A.) Η μεταφορά ρωσικών εικόνων στον ελληνικό χώρο (16ος— 20ος αι.) και το παράδειγμα της Πάτμου. // Τα Ιστορικά. 2015. Τ.32.
75. Μπόιτσεβα Γ., Δρανδάκη Α. Θρησκευτική Τέχνη από τη Ρωσία στην Ελλάδα 16ος— 19ος αιώνας, Μουσείο Μπενάκη —  Ίδρυμα Τεχνολογίας και Έρευνας / Ινστιτούτο Μεσογειακών Σπουδών. Αθήνα, 2017.
76. Καμηλάκης Χ. Το Μουσείο του Μητροπολιτικού Ναού Ρεθύμνου. Rethymno: Holy Metropolis of Rethymno and Avlopotamos, 1995.
77. Κοσμετάτου Ε., Κρεμμύδα Ο. Συλλογή Φραγκίσκου και Στέφανου Βαλλιάνου. Κοργιαλένειο Ιστορικό και Λαογραφικό Μουσείο Αργοστολίου. Αργοστόλι, 1993.
78. Μοσχόπουλος Γ. Η Κεφαλονιά ένα μεγάλο μουσείο / Cephalonia — Ecclesiastical Art. Κεφαλονιά, 1994.
79. Οικονομάκη-Παπαδοπούλου Γ. Εκκλησιαστική αργυροχοΐα // Οι Θησαυροί της Μονής Πάτμου / Κομινής Α. Δ. (Επιμ.) Αθήνα, 1988.
80. Παπαδάκης K. Λειτουργικά σκεύη ρωσικής τέχνης σε εκκλησίες της επαρχίας Μυλοποτάμου // Η Ρωσική Παρουσία στο Ρέθυμνο, 1897—1909. Ρέθυμνο, 2007.
81. Πίσσης Ν. Τροπές της “ρωσικής προσδοκίας” στα χρόνια του Μεγάλου Πέτρου // Μνήμων. 2009. Τόμ. 30.
82. Ροτζώκος Ν. Ενθαφύπνιση και εθνογένεση. Ορλωφικά και ελληνική ιστοριογραφία. Αθήνα. 2007.
83. Σαενκόβα Ε. Μ. Ο Αρσένιος Ελασσώνος και τα αφιερώματά του σε ελληνικές μονές και ναούς // Θρησκευτική Τέχνη από τη Ρωσία / eπιμ. Boycheva Υ. Α., Δρανδάκη Α. Αθήνα, 2017.
84. Τσεσνοκόβα Ν. Π. Διάδοση των ρωσικών εικόνων στην Ορθόδοξη Ανατολή // Θρησκευτική Τέχνη από τη Ρωσία / eπιμ. Boycheva Υ. Α., Δρανδάκη Α. Αθήνα, 2017.
85. Χαλκιά Ε., Κωνστάντιος Ν. Αυτοκρατορικά δώρα. Αφιερώματα της Μεγάλης Αικατερίνης στην ελληνική εκκλησία του Λιβόρνο. Κατάλογος έκθεσης. Βυζαντινό και Χριστιανικό Μουσείο. Αθήνα, 2000.
86. Χρυσοχοίδης Κρ. Άθως και Ρωσία 15ος — 18ος αι.  Ιδεολογήματα και  πραγματικότητες (μια προσέγγιση) //  Ρωσία και Μεσόγειος / επιμ. Ο. Κατσιαρδή — Hering. Αθήνα, 2011. Τόμος Α.

Система Orphus

Loading...
Up