Heroes and Anti-Heroes of the 1940s: Pendulous Swings in Greek Historiography

In this article, the author examines the evolution of Greek historiography's approaches to the study of one of the most controversial periods of national history, namely the 1940s, covering World War II and the following Greek Civil War, 1946–1949. Firstly, she demonstrates how the development of historiography after the end of the Civil War was influenced by the social and political situation in the country and how subsequent political development of Greece influenced historical research. The Communists who were defeated in the Civil War were repressed and their contribution to the national resistance movement during the years of occupation was glossed over or negatively assessed. A softening of the official perspective on the issue came in the 1960s, and a comprehensive examination of the events of World War II took place in the 1980s, when the socialists came to power in Greece. However, a consensus perception of the controversial issues in Greek society did not emerge even after the rehabilitation of the Left in the 1980s. These factors set the stage for its revision, which was carried out by a historiographical movement calling itself “New Wave” or post-revisionism, which emerged at the beginning of the twenty-first century. The article analyses the methodological positions of this movement and the most important works of its founders, the political scientist Stathis Kalyvas and the sociologist Nikos Marandzidis. But the debate on controversial issues is far from being over, as the views of the neo-conservatives are gradually making their way into Greek society.

Keywords

Greece, history, historiography, World War II, Resistance Movement, Greek Civil War 1946–1949, historiographical trends

Received

19.01.2023

Publication date

26.06.2023

Number of characters

30372

Cite

GOST	Petrunina O. Heroes and Anti-Heroes of the 1940s: Pendulous Swings in Greek Historiography // Novaia i noveishaia istoriia – 2023. – Issue 3 C. 43-53 [Electronic resource]. URL: https://nni.jes.su/S013038640024157-0-1 (circulation date: 03.07.2024). DOI: 10.31857/S013038640024157-0
MLA	Petrunina, Olga "Heroes and Anti-Heroes of the 1940s: Pendulous Swings in Greek Historiography." Novaia i noveishaia istoriia 3 (2023):43-53. DOI: 10.31857/S013038640024157-0
APA	Petrunina O. (2023). Heroes and Anti-Heroes of the 1940s: Pendulous Swings in Greek Historiography. Novaia i noveishaia istoriia (3), pp.43-53 DOI: 10.31857/S013038640024157-0

100 rub.

When subscribing to an article or issue, the user can download PDF, evaluate the publication or contact the author. Need to register.

Number of purchasers: 0, views: 177

Readers community rating: votes 0

1. Kir'iakidis G.D. Gretsiia vo Vtoroi Mirovoi voine [Greece in the Second World War]. Moskva, 1967. (In Russ.)

2. Kir'iakidis G.D. Grazhdanskaia voina v Gretsii, 1946–1949 [The Civil War in Greece, 1946–1949]. Moskva, 1972. (In Russ.)

3. Petrunina O.E. Kak rasskazyvali grecheskim shkol'nikam o Vtoroi mirovoi voine v pervye poslevoennye gody [How Greek schoolchildren were told about the Second World War in the first post-war years] // Sovetskii soiuz i mir vo Vtoroi mirovoi voine: sb. Statei [The Soviet Union and the world in the Second World War: collection of articles]. Moskva, 2022. S. 517–528. (In Russ.)

4. Sotrudniki instituta slavianovedeniia Rossiiskoi akademii nauk. Biobibliograficheskii slovar' [Employees of the Institute of Slavic Studies of the Russian Academy of Sciences. Biobibliographical Dictionary] / pod red. M.A. Robinson, A.N. Goriainov. Moskva, 2012. (In Russ.)

5. Ulunian Ar.A. Kommunisticheskaia partiia Gretsii. Aktual'nye voprosy ideologii, politiki i vnutrennei istorii. KPG v Natsional'nom soprotivlenii, Grazhdanskoi i “kholodnoi” voinakh [The Communist Party of Greece. Topical issues of ideology, politics and internal history. The KKE in the National Resistance, Civil and “Cold” wars]. Moskva, 1994. (In Russ.)

6. Hondros J.L. Occupation and Resistance: The Greek Agony, 1941–44. New York, 1983.

7. Kalyvas S. Armed collaboration in Greece, 1941–1944 // European Review of History: Revue européenne d’histoire. 2008. Vol. 15. № 2. P. 129–142.

8. Kalyvas S. Micro-Level Studies of Violence in Civil War: Refining and Extending the Control-Collaboration Model // Terrorism and Political Violence. 2012. Vol. 24. № 4. P. 658–668.

9. Kalyvas S. Rebel Governance During the Greek Civil War // Rebel Governance in Civil War / eds A. Arjona, N. Kasfir, Z. Mampilly. New York, 2015. P. 119–137.

10. Kalyvas S. Red Terror: Leftist Violence during the Occupation // After the War Was Over: Reconstructing the Family, Nation, and State in Greece, 1943–1960 / ed. M. Mazower. Princeton, 2000. P. 142–183.

11. Kalyvas S.N. The Logic of Violence in Civil War. Cambridge, 2006.

12. Marantzidis N., Antoniou G. The Axis Occupation and Civil War: Changing Trends in Greek Historiography // Journal of Peace Research. Vol. 41. 2004. № 2. P. 223–231.

13. Marantzidis N. The Greek Civil War (1944–1949) and the International Communist System // Journal of Cold War Studies. 2013. № 15 (4). P. 25–54.

14. Marantzidis N. Under Stalin’s Shadow: A Global History of Greek Communism. Ithaca, 2023.

15. Myers E.C.W. Greek entanglement. London, 1955.

16. Studies in the History of the Greek Civil War, 1945–1949 / eds L. Baerentzen, O.L. Smith. Copenhagen, 1987.

17. The Greek Civil War, 1943–1950: Studies of Polarization / ed. D.H. Close. London; New York, 1993.

18. The Oxford Handbook of Terrorism / eds E. Chenoweth, R. English, A. Gofas, S. Kalyvas. Oxford, 2019.

19. Valtinos Th. Orthokostà. New Haven, 2016.

20. Voglis P., Nioutsikos I. The Greek Historiography of the 1940s. A Reassessment // Südosteuropa. 2017. Vol. 65. № 2. P. 316–333.

21. Woodhouse C.M. “Apple of Discord”: a survey of recent Greek politics in their international setting. London, 1948.

22. Woodhouse С. The Struggle for Greece, 1941–1949. London, 1976.

23. Βαλτινός Θ. Ορθοκωστά. Αθήνα, 1994.

24. Βερβενιώτη Τ. Η γυναίκα της Αντίστασης. Η είσοδος των γυναικών στην πολιτική. Αθήνα, 1994.

25. Γρηγοριάδης Φ. Τὸ ἀνταρτικό. ΕΛΑΣ – ΕΔΕΣ – ΕΚΚΑ (5/42). Τ. 1–5. Ἀθῆναι, 1964.

26. Δεκέμβρης 1944: Το παρελθόν και οι χρήσεις του / επιμ. Π. Βόγλης, Ι. Παπαθανασίου, Τ. Σακελλαρόπουλος, Μ. Χαραλαμπίδης. Αθήνα, 2017.

27. Δημητρίου Δ. (Νικήφορος). Αντάρτης στα βουνά της Ρουμελης. Χρονικό 1940–44 (Τρίτομη). Αθήνα, 1965.

28. Δρόμοι του Δεκεμβρίου: Από τον Λίβανο στην Αθήνα, 1944 / επιμ. Θ. Σφήκας, Λ. Χασιώτης, Ι. Μιχαηλίδης. Θεσσαλονίκη, 2016.

29. Η Εθνική Αντίσταση των Ελλήνων, 1941–1945. Ιστορικές μαρτυρίες. Αθήνα, 2001.

30. Η εποχή της σύγχυσης: η δεκαετία του ’40 και η ιστοριογραφία / επιμ. Γ. Αντωνίου, Ν. Μαραντζίδης. Αθήνα, 2008.

31. Καλύβας Σ., Μαραντζίδης Ν. Εμφύλια πάθη. 23 ερωτήσεις και απαντήσεις για τον Εμφύλιο. Αθήνα, 2015.

32. Καλύβας Σ., Μαραντζίδης Ν. Εμφύλια πάθη. 23+2 νέες ερωτήσεις και απαντήσεις για τον Εμφύλιο. Αθήνα, 2017.

33. Κλόουζ Ντ. Ο Ελληνικός Εμφύλιος Πόλεμος. Μελέτες για την πόλωση. Αθήνα, 1997.

34. Κύρου Ἀ. Ἡ συνωμοσία ἐναντίον τῆς Μακεδονίας. 1940–1949. Ἀθῆναι, 1950.

35. Μαραντζίδης Ν. Δημοκρατικός Στρατός Ελλάδας. Αθήνα, 2010.

36. Μαργαρίτης Γ. Από την ήττα στην εξέγερση. Ελλάδα άνοιξη 1941 – φθινόπωρο 1942. Αθήνα, 1993.

37. Μαργαρίτης Γ. Ιστορία του ελληνικού εμφυλίου πολέμου. Τ. Α´-Β´. Αθήνα, 2002.

38. Μαραντζίδης Ν., Σιάκας Γ. Στο όνομα της αξιοπρέπειας: οι ανατροπές της κοινής γνώμης στα χρόνια των Μνημονίων. Αθήνα, 2019.

39. Μελέτες για τον εμφύλιο πόλεμο, 1945–1949 / eds L. Baerentzen, O.L. Smith. Αθήνα, 1992.

40. Μετά τον Πόλεμο: Η ανασυγκρότηση της οικογένειας, του έθνους και του κράτους στην Ελλάδα, 1943–1960 / επιμ. M. Mazower. Αθήνα, 2003.

41. Οι άλλοι καπετάνιοι: αντικομμουνιστές ένοπλοι στα χρόνια της Κατοχής και του Εμφυλίου / επιμ. Ν. Μαραντζίδης. Αθήνα, 2006.

42. Παπαθανασίου Ι. Χρήσεις και καταχρήσεις των πηγών ή η ιστορία ως εντύπωση // Τα ιστορικά. Τ. 47. Δεκέμβριος, 2007. Σ. 457–473.

43. Ράλλης Ἰ. Ὁ Ἰωάννης Δ. Ράλλης ὁμιλεῖ ἐκ τοῦ τάφου. Ἀθῆναι, 1947.

44. Ρεπούση Μ., Ανδρεάδου Χ., Πουταχίδης Α., Τσίβας Α. Ιστορία ΣΤ´ Δημοτικού. Στα νεότερα και σύγχρονα χρόνια. Αθήνα, 2007.

45. Σαραντόπουλος Κ. Βαλτέτσι 1944 (μαρτυρία). Αθήνα, 2003.

46. Σφήκας Θ. Μια άλλη συζήτηση που μυρίζει “ναφθαλίνη”: ο Μελιγαλάς, το κονσερβοκούτι και η αναθεώρηση της ιστορίας // Ουτοπία: διμηνιαία έκδοση θεωρίας και πολιτισμού. 2006. Τ. 69. Σ. 167–175.

47. Σφήκας Θ. Ο ναρκισσισμός των μικρών πραγμάτων: περί σύγχυσης, ιστοριογραφίας και άλλων δαιμόνων // Μνήμων. 2011. Τ. 30. Σ. 315–336.

48. Τσακαλώτος Θ. 40 χρονια στρατιώτης της Ελλάδος. Πῶς ἐκερδίσαμε τοὺς ἀγῶνας μας 1940–1949 (Διτομο). Ἀθῆναι, 1960.

49. Φλάισερ Χ. Στέμμα και Σβάστικα. Η Ελλάδα της Κατοχής και της Αντίστασης, 1941–1944. Τ. Α´–Β´. Αθήνα, 1989–1995.

50. Χανδρινός Ι. Το τιμωρό χέρι του λαού: Η δράση του ΕΛΑΣ και της ΟΠΛΑ στην κατεχόμενη πρωτεύουσα. Αθήνα, 2012.

Additional sources and materials

Anagkastikos nomos 971/1949 // FEK 105/A/29-04-1949.

Nomos 1285/1982 // FEK 115/A/20-9-1982.

Enas kommounistis apantaei sto N. Marantzidi gia ton antarti pappou Kolia, ton koino tous progono // Katiousa. 29.01.2019 URL: https://www.katiousa.gr/istoria/enas-kommounistis-apantaei-sto-n-marantzidi-gia-ton-antarti-pappou-kolia-ton-koino-tous-progono/ (access date: 02.12.2022)

URL: https://www.tanea.gr/2014/07/01/greece/epithesi-apo-agnwstoys-ston-kathigiti-niko-marantzidi/ (access date: 12.12.2022)

Kalyvas S., Marantzidis N. Nees taseis sti meleti tou emfyliou polemou // Ta Nea/Vivliodromio. 20-21.03.2004.

URL: https://www.kathimerini.gr/opinion/562190521/i-sosialistiki-ithiki-kai-to-pneyma-toy-kapitalismoy/ (access date: 22.12.2022)

O emfylios polemos // Ta Nea. 09.04.2004 URL: https://www.tanea.gr/2004/04/09/opinions/o-emfylios-polemos/ (access date: 10.01.2023)

Syros G. I istoriki alitheia gia ton Emfylio de diastrevlonetai // Rizospastis. 16.04. 2004. S. 23.