All
 
|
 
 


Mineralogical Collection of the Natural Cabinet of Princess Anna Jabłonowska (1728—1800) in the Reflection of Two Catalogues of 1801 and 1802 and Notes of Academician V. M. Severgin
 
PIIS207987840021194-2-1
DOI10.18254/S207987840021194-2
Publication type Article
Status Published
Authors
Iwona Arabas 
Affiliation: Institute for the History of Science of the Polish Academy of Sciences
Address: Poland, Warsaw
Larisa Bondarj
Affiliation: Institute of World History RAS
Address: Russian Federation, Moscow
Anna Kurguzova
Affiliation: Saint Petersburg Mining University
Address: Russian Federation, Saint Petersburg
Journal nameISTORIYA
Edition
Abstract

The article presents one of the sections of the once famous, Natural Cabinet, which Princess Anna Jabłonowska (1728—1800) organized in Siemiatycze in the estate of her husband Jan Kajetan Jabłonowski, which she inherited. In 1802, the collection was bought from the heirs by the Russian treasury and transported to Moscow University. At that time two catalogues were written: one (1801) — in French to represent the collection, which was just offered for sale, the second (1802) — in Russian, which was compiled by academician V. M. Severgin when packing the collection for transportation to Moscow. The collection of A. Jabłonowska perished in a fire in 1812, however, thanks to these two catalogs preserved in the St. Petersburg Branch of the Archive of the Russian Academy of Sciences, its composition is quite well known. The mineralogical section is described in sufficient detail, presented in accordance with the classifications common at that time, which allows us to draw conclusions about the scientific nature of the collection of A. Jabłonowska. The publication of mineralogical sections of both catalogues is proposed (French is presented in the original language and in the Russian translation made by the authors of the article). Correspondences are easily found between the two catalogues, these two documents complement each other and allow you to get an idea of the volume and composition of the collection. The attribution of minerals and paleontological objects mentioned in the documents was carried out.

KeywordsPrincess Anna Jabłonowska, Natural cabinet in Siemiatycze, mineralogical collection, academician V. M. Severgin
Received29.01.2022
Publication date30.06.2022
Number of characters159218
Cite  
100 rub.
When subscribing to an article or issue, the user can download PDF, evaluate the publication or contact the author. Need to register.

Number of purchasers: 0, views: 201

Readers community rating: votes 0 

1. Anan'ev V. G. O nekotorykh istochnikakh po istorii formirovaniya muzejnoj kollektsii Moskovskogo universiteta v nachale XIX v. (k predystorii priobreteniya Semyaticheskogo kabineta) // Muzeologiya — muzeevedenie v XXI v.: Problemy izucheniya i prepodavaniya. Materialy Mezhdunarodnoj nauchnoj konferentsii, Sankt-Peterburg, 14—16 maya 2008 g. SPb., 2009. S. 321—327.
2. Arabas I., Bondar' L. D. Iskusstvennyj kabinet knyagini Anny Yablonovskoj v Semyatyche: pol'skaya «Kunstkamera» XVIII v. // Kunstkamera. 2020. № 4 (10). S. 87—104.
3. Arabas I., Bondar' L. D. Istochniki po izucheniyu Natural'nogo kabineta knyagini Anny Yablonovskoj v fondakh Sankt-Peterburgskogo filiala Arkhiva RAN // Millerovskie chteniya — 2018: Preemstvennost' i traditsii v sokhranenii i izuchenii dokumental'nogo akademicheskogo naslediya: Materialy II Mezhdunarodnoj nauchnoj konferentsii, 24—26 maya 2018 g., Sankt-Peterburg / sost. Tunkina I. V. SPb., 2018. S. 263—278.
4. Arabas I., Bondar' L. D., Chekhovich L. G. Botanicheskaya kollektsiya Natural'nogo kabineta knyagini Anny Yablonovskoj XVIII v.: svidetel'stva sovremennikov, arkhivnye rukopisi i zametki akademika V. M. Severgina // Millerovskie chteniya — 2020: Preemstvennost' i traditsii v sokhranenii i izuchenii dokumental'nogo akademicheskogo naslediya: Materialy III Mezhdunarodnoj nauchnoj konferentsii, 21—24 oktyabrya 2020 g., Sankt-Peterburg / sost. Bondar' L. D., Gruzdeva E. N. SPb., 2021. S. 171—192.
5. Blumenbakh I. F. Rukovodstvo po estestvennoj istorii. Ch. 3. Ob iskopaemykh telakh i okamenelostyakh / per. Naumov P., Teryaev A. SPb., 1797.
6. Bogdanov A. P. Zoologicheskij muzej Moskovskogo imperatorskogo universiteta // Zoologicheskij muzej Moskovskogo universiteta: per aspera ad astra. M., 2016. S. 36—45.
7. Dal' V. I. Tolkovyj slovar' zhivogo velikorusskogo yazyka / red. Boduehn de Kurteneh I. A. T. 1—4. SPb., 1903—1911.
8. Kronshtedt A. F. Opyt klassifikatsii tsarstva mineralov. Opyt Kronshtetova rudosloviya s pribavleniyami G. Brinnikha / per. Kurdymanov M. SPb., 1776.
9. Mikhel'son A. D. Ob'yasnenie 25000 inostrannykh slov, voshedshikh v upotreblenie v russkij yazyk, s oznacheniem ikh kornej. M., 1865.
10. Pavlinov I. Ya. Zoologicheskij muzej Moskovskogo gosudarstvennogo universiteta: fragmenty istorii (1755—1991) // Zoologicheskij muzej Moskovskogo universiteta: per aspera ad astra. M., 2016. S. 57—157.
11. Petrograficheskij slovar' / red. Petrov V. P. M., 1981.
12. Pylyaev M. I. Dragotsennye kamni. Iz svojstva, mestonakhozhdenie i upotreblenie. Reprintnoe izdanie 1888 g. M., 1990.
13. Severgin V. M. Zapiski puteshestviya po zapadnym provintsiyam Rossijskogo gosudarstva, ili mineralogicheskiya, khozyajstvennyya i drugiya primechaniya, uchinennyya vo vremya proezda cherez onyya v 1802 g. SPb., 1803.
14. Severgin V. M. Nachal'nye osnovaniya estestvennoj istorii, soderzhaschie tsarstva zhivotnykh, proizrastenij i izkopaemykh. Kn. 2. Tsarstvo izkopaemykh. SPb., 1791.
15. Severgin V. M. Pervye osnovaniya mineralogii ili estestvennoj istorii iskopaemykh tel. Kn. 2. SPb., 1798.
16. Severgin V. M. Podrobnyj slovar' mineralogicheskij, soderzhaschij v sebe podrobnoe iz'yasnenie v mineralogii upotrebitel'nykh slov i nazvanij, a takzhe vse v nauke sej uchinennye novejshie otkrytiya. T. 1—2. SPb., 1807.
17. Severgin V. M. Prodolzhenie zapisok puteshestviya po zapadnym provintsiyam Rossijskogo gosudarstva, ili mineralogicheskiya, tekhnologicheskiya i drugiya primechaniya, uchinennyya vo vremya proezda cherez onyya v 1803 g. SPb., 1804.
18. Slovar' inostrannykh slov, voshedshikh v sostav russkogo yazyka: Materialy dlya leksicheskoj razrabotki zaimstvovannykh slov v russkoj literaturnoj rechi / red. Chudinov A. N. SPb., 1894.
19. Starodubtseva I. A. Vzglyady na sistematiku i proiskhozhdenie iskopaemykh organizmov v otechestvennoj literature kontsa XVIII v. — pervoj poloviny XIX v. // Byulleten' Moskovskogo obschestva ispytatelej prirody. Otdel geologicheskij. 2017. T. 92. Vyp. 4. S. 58—68.
20. Universal'nyj frantsuzsko-russkij i russko-frantsuzskij slovar': Posobie dlya uchaschikhsya / red. Gak V. G. M., 1996.
21. A London encyclopaedia, or universal dictionary of science, art, literature and practical mechanics. Vol. 14. L., 1829.
22. Agricola G. De re metallica. Basilea, 1556.
23. Anna ks. Jabłonowska i ks. Krzysztof Kluk — ludzie, którzy wyprzedzili swoją epokę. Ciechanowiec, 2011.
24. Arabas I. Losy kolekcji księżnej Anny Jabłonowskiej na podstawie dokumentów z Archiwum Rosyjskiej Akademii nauk w St. Petersburgu // Kwartalnik Historii Nauki i Techniki. 2009. T. 54. No. 2. S. 95—108.
25. Arabas I., Bondar L. Rośliny egzotyczne w dobrach Anny Jabłonowskiej: uprawa i obecność w siemiatyckim Gabinecie Historii Narodowej // Kolekcje przyrodnicze i gospodarcze innowacje — tradycja i nowoczesność. Pamięci księżnej Anny z Sapiehów Jabłonowskiej (1728-1800) / red. Arabas I., Księżopolskiego R. Warszawa; Ciechanowiec, 2021. S. 169—183.
26. Arabas I., Bondar L., Czechowicz L. Nie tylko kurs historii naturalnej. Księżnej Anny Jabłonowskiej zbiór «wszystkich przedmiotów dociekań rozumu człowieka» // Kwartalnik Historii Nauki i Techniki. 2021. T. 66. No. 1. S. 137—160.
27. Arabas I., Smirnowa N., Krasnobajewa J., Kowalenko S. Ocalałe z moskiewskiej pożogi: materialne ślady świetności przyrodniczej kolekcji księżnej Anny Jabłonowskiej // Cenne, Bezcenne, Utracone. 2013. No. 1—4. S. 52—57.
28. Bergerówna J. Księżna pani na Kocku i Siemiatyczach (działalność gospodarcza i społeczna Anny z Sapiehów Jabłonowskiej). Lwów, 1936.
29. Betlej A. Polish Art Collections in Brühl’s Time. The Case of the Collection of Joseph Alexander Jabłonowski // Heinrich Graf von Brühl (1700—1763). Ein sächsischer Mäzen in Europa. Akten der internationalen Tagung zum 250. Todesjahr / hrsg. Koch U. Ch., Ruggero Ch. Dresden, 2017. P. 449—461.
30. Betlej A. Sibi, Deo, posteritati. Jabłonowscy a sztuka w XVIII w. Kraków, 2010.
31. Blumenbach J. F. Handbuch der Naturgeschichte. Bd. 1—2. Göttingen, 1779—1780; 11. Aufl. Göttingen, 1825.
32. Bocheński A. Beitrag zur Geschichte der gutsherrlich-bäuerlichen Verhältnisse in Polen auf Grund archivalischer Quellen der Herrschaft Kock. T. 1. Krakau, 1895.
33. Bondar L., Kurguzova A. Mineralogical information in the diary of D. G. Messerschmidt on the route of the future Siberian expedition of P. S. Pallas: materials for the study of scientific continuity // IOP Conference Series: Earth and Environmental Science. 2022. Vol. 962. Evolution of Biosphere and Technogenesis (2nd EBT 2021) 30th August — 2nd September 2021, Chita, Russian Federation [Ehlektronnyj resurs]. URL: https://iopscience.iop.org/issue/1755-1315/962/1 
34. Chardon de Rieule E. D. Projekt zgromadzenia bez żadnych wydatków wszystkich bogactw naturalnych Polski / kom. Daszkiewicz P. // Muzeum w kulturze pamięci na ziemiach Rzeczpospolitej Obojga Narodów: antologia wczesnych tekstów. T. 1. 1766—1882 / red. de Rosset T. F., Woźniak M. F., Bednarz Doiczmanowa E. Toruń, 2020. S. 31—51.
35. Dale S. Pharmacologiae, seu manuductionis ad materiam medicam supplementum: Medicamenta officinalia simplicia priore Libro omissa, complectens; ut et notas generum characteristicas, specierum synonyma, differentias et vires. Bremae, 1707.
36. Daukšas K., Barkauskas J., Daukšas V et al. Chemijos terminų aiškinamasis žodynas. 2-asis patais. ir papild. leid. Vilnius, 2003.
37. Dziennik podróży Stanisława Staszica 1789—1805 / wyd. Leśniewski Cz. Kraków, 1931.
38. Hryniewiecki B. Projekt Stefana de Rieule’a stworzenia w Warszawie Muzeum Przyrodniczego w XVIII w. // Wiadomości Muzeum Ziemi. 1947. T. 3. S. 114—118.
39. Hryniewiecki V. Pierwszy pomysł muzeum przyrodniczego w dawnej Polsce // Nauka i Sztuka. 1945. T. 1. No. 2/3. Ksiądz Krzysztof Kluk i badacze epoki stanisławowskie. Ciechanowie, 2016. S. 249—270.
40. Księżna Anna z Sapiechów Jabłonowska (1728—1800) // 200. Rocznicę zgonu. Siemiatycze, 2001.
41. M[niszech] M. Myśli względem założenia Musaeum Polonicum // Zabawy przyjemne i pożyteczne z różnych autorów zebrane. 1775. T. 11. Cz. 2. S. 211—226.
42. Mencfel M. The english voyage of Michał Jerzy Wandalin Mniszech and plan to found the Polisch museum // Muzealnictwo. 2021. T. 61. P. 214—219.
43. Messerschmidt D. G. Forschungsreise durch Sibirien. 1720—1727. Tagebuchaufzeichnungen. Bd. 2. B., 1964.
44. Rostafiński J. Księżna wojewodzina bracławska jako przyrodniczka // Księga pamiątkowa ku czci Bolesława Orzechowicza. T. 2. Lwów, 1916. S. 280—303.
45. Rozier F. Cours complet d’agriculture. T. 10. Hôtel Serpente, 1800.
46. Suchodolski B. Nauka polska w okresie Oświecenia. Warszawa, 1953.
47. Targosz T. Z korespondencji Anny Jabłonowskiej ze Stanisławem Augustem Poniatowskim // Kwartalnik Historii Nauki i Techniki. 2008. T. 53. No. 1. S. 69—81.
48. Wilkońska P. Księżna Jabłonowska Wojewodzina Bracławska // Czas. Kraków, 1859. No. 232, 234.
49. Wójcik Z. J. Aleksander Sapieha i warszawskie środowiska przyrodnicze końca XVIII i początku XIX // Prace Muzeum Ziemi. T. 15. Prace z zakresu historii nauk geologicznych. Cz. 2. Warszawa, 1970. S. 38—47.
50. Wójcik Z. J. Siemiatycki gabinet historii naturalnej Anny Jabłonowskiej // Księżna Anna z Sapiehów Jabłonowska (1728—1800). W 200. rocznicę zgonu / red. Wołk A., Wójcik Z. J. Siemiatycze, 2001. S. 8—133.
51. Woloczyński R. W. Rieule Étienne Dieudonné Chardon // Polski Słownik Biograficzny. 1988—1989. T. 31. S. 294.
52. Žalūdienė G. The first catalogue of minerals of the Vilnius University and other collections // Geologija. 2008. No. 1 (61). P. 58—64.

Система Orphus

Loading...
Up