Джемааты в пространстве социально-гражданской активности Турции: исторические и современные аспекты

 
Код статьиS207987840028452-6-1
DOI10.18254/S207987840028452-6
Тип публикации Статья
Статус публикации Опубликовано
Авторы
Аффилиация:
Московский государственный университет им. М. В. Ломоносова
МГИМО МИД России
Адрес: Российская Федерация, Москва
Название журналаИстория
Выпуск
Аннотация

Турецкие джемааты считаются одними из самых хорошо приспособленных к современным реалиям традиционных религиозных общин. Число их последователей за последние несколько десятилетий достаточно быстро росло как внутри Турции, так и в других странах со значимым мусульманским меньшинством. Однако, несмотря на растущий интерес ученых к современному исламу, феномен турецких джематов и их влияние на политический процесс и развитие гражданского общества в Турции и за ее пределами остаются недостаточно глубоко изученным. В чем состоят ключевые факторы растущего социально-политического влияния джематов? Каким образом они способствуют формированию альтернативных моделей демократии и гражданского общества в незападном и исламском контекстах? В статье анализируются особенности гражданской активности в Турции через призму деятельности ряда крупных и влиятельных турецких джемаатов. На основе детального изучения разнообразных нормативных и нарративных материалов автор показывает, каким образом на протяжении XX в. джемааты смогли аккумулировать колоссальный потенциал для адаптации к колебаниям политического процесса в Турции и постепенно распространиться за пределы национальных границ, функционируя в качестве параллельных структур секулярного гражданского общества и государственных институтов в Турции и за ее пределами.

Ключевые словаТурция, джемааты (джамааты), гражданское общество, исламские институты, исламские движения, джемаат Фетхуллаха Гюлена, движением Хизмет, джемаат Сулейманджилар, джемаат Мензиль, джемаат Эренкёй, джемаат Исмаилага, джемаат Искандерпаша
Получено04.06.2023
Дата публикации20.11.2023
Кол-во символов77725
Цитировать  
100 руб.
При оформлении подписки на статью или выпуск пользователь получает возможность скачать PDF, оценить публикацию и связаться с автором. Для оформления подписки требуется авторизация.

Оператором распространения коммерческих препринтов является ООО «Интеграция: ОН»

Всего подписок: 5, всего просмотров: 71

Оценка читателей: голосов 0

1. Вдовиченко Д. И. Борьба политических партий в Турции (1944—1965 гг.) М.: Наука, 1967.

2. Киреев Н. Г. История Турции — XX в. М.: ИВ РАН, 2007.

3. Ли Ю. А. Ислам в системе образования Турции // Восток. 1998. № 6. С. 103—109.

4. Мирзеханов В. С., Ланник Л. В. Ликвидация Батумской подсистемы международных отношений и ее исторические последствия, сентябрь—ноябрь 1918 г. // Новая и Новейшая история. 2023. Т. 67. № 1. С. 85—99.

5. Поцхверия Б. М. Эволюция исламизма в республиканской Турции // Ислам на современном Востоке: Регион стран Ближнего и Среднего Востока, Южной и Центральной Азии. М.: Институт Ближнего Востока, 2004. С. 56—70.

6. Шлыков П. В. Вакфы в Турции: трансформация традиционного института. М.: Марджани, 2011.

7. Шлыков П. В. Государство и гражданское общество в Турции: взаимодействие, подчинение, сдерживание (2000—2010-е гг.) // Новая и Новейшая история. 2023. Вып. 67. № 1. С. 164—182.

8. Шлыков П. В. Политический ислам в Турции: поиски новой идентичности // Вестник Московского университета. Серия 13 «Востоковедение». 2008. № 4. С. 56—79.

9. Шлыков П. В. Трансформация партийно-политической системы Турции в 1983—2013 гг. и мобилизационные стратегии оппозиции // Вестник Московского университета. Серия 13: Востоковедение. 2013. № 3. С. 36—54.

10. Шлыков П. В., Саетов И. Г., Колдунова Е. В. Исламские джамааты в истории, политике и социальной динамике стран Востока. М.: ИВ РАН, 2021.

11. Akyeşilmen N., Özcan A. B. Islamic Movements and Their Role in Politics in Turkey // Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi. 2014. Sayı. 31. S. 29—38.

12. Akyeşilmen N., Özcan A. B. Türkiye’de Islami Hareketlerin Siyasetteki Rolü // Selcuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi. 2014. Sayı. 31. S. 29—38.

13. Aras B., Toktaş Ş. Al-Qaida, ‘War on Terror’ and Turkey // Third World Quarterly. 2007. Vol. 28. № 5. P. 1033—1050.

14. Atalar M. K. Hizballah of Turkey: A Pseudo Threat to the Secular Order? // Turkish Studies. 2006. Vol. 7. № 2. P. 307—331.

15. Atatürk M. K. Nutuk (Vesikalar). Cilt III. Ankara: Yeni Bin Yıl, 1998.

16. Atatürk M. K. Nutuk. İstanbul: Milli Eğitim Basımevi, 1975.

17. Ayata S. Traditional Sufi Orders on the Periphery: Kadiri and Nakshibendi Islam in Konya and Trabzon / Tapper R. ed. // Islam in Modern Turkey: Religion, Politics, and Literature in a Secular State. L.: I. B. Tauris, 1991. P. 223—254.

18. Balcı E. Eğitimde tarikat ve medrese gerçeği. 2018. [Электронный ресурс]. URL: http://www.esergulbalci.com/egitimde-tarikat/#comment-29 https://stratejikguvenlik.blog/2019/08/26/tarikatler-cemaatler-dosyasi-prof-dr-esergul-balci-egitimde-tarikat-ve-medrese-gercegi-1-milyon-ogrenci-tarikatlarin-elinde/

19. Barkan Ö. L. Osmanlı İmparatorluğunda Bir İskân ve Kolonizasyon Metodu Olarak Vakıflar ve Temlikler // Vakıflar Dergisi. 1942. Cilt 2. S. 279—386.

20. Bayramoğlu F. Hacı Bayram-ı Veli: Yaşamı — Soyu — Vakfı. Ankara: Türk Tarih Kurumu Basımevi, 1989.

21. Bulaç A. Din ve modernizm. İstanbul: Çıra Yayınları, 2012.

22. Bulaç A. Din, Kent ve Cemaat: Fethullah Gülen Örneği. İstanbul: Ufuk Kitap, 2008.

23. Çağaptay S. Islam, secularism, and nationalism in modern Turkey: Who is a Turk. L.: Routledge, 2006.

24. Çakır R., Bozan İ., Talu B. İmam-Hatip Liseleri Efsaneler ve Gerçekler. İstanbul: TESEV Yayınları, 2004.

25. Çakır R., Sakallı S. 100 Soruda Erdoğan x Gülen savaşı. Istanbul: Metis Yayınları, 2014.

26. Çakır R. Ayet ve Slogan, Türkiye’de İslami Oluşumlar. Istanbul: Metis Yayınları, 1990.

27. Çakır R. Ne şeriat ne demokrasi: Refah partisini anlamak. Istanbul: Metis Güncel, 1994.

28. Çizakça M. A History of Philanthropic Foundations: the Islamic World from the Seventh Century to the Present. İstanbul: Boğaziçi Üniversity Press, 2000.

29. Cornell S. E., Kaya M.K. Political Islam in Turkey and the Naqshbandi-Khalidi Order // Current Trends in Islamist Ideology. 2015. Vol. 19. P. 39—62.

30. Duman D. Demokrasi sürecinde Türkiye’de İslamcılık. İzmir: Dokuz Eylül Yayınları, 1997.

31. Ergene E. Geleneğin Modern Çağa Tanıklığı. Gülen Hareketinin Analizi. İstanbul: Yeni Akademi, 2005.

32. Erman T. Becoming “Urban” or Remaining “Rural”: The Views of Turkish Rural-to-Urban Migrants on the “Integration” Question // International Journal of Middle East Studies. 1998. Vol. 30. № 4. P. 541—561.

33. Esposito J. L., Yavuz H. (eds.) Turkish Islam and the Secular State. N. Y.: Syracuse University Press, 2003.

34. Giray C. Urbanization in Turkey // SBF Dergisi. 1969. Cilt. 24. № 4. S. 157—174.

35. Göle N., Ammann L. eds. Islam in Public: Turkey, Iran and Europe. İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi, 2006.

36. Goloğlu M. Türkiye Cumhuriyeti Tarihi. Cilt 1: Devrimler ve tepkileri (1924—1930). İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, 2009.

37. Hourani A. H. The emergence of the modern Middle East. Berkeley: University of California Press, 1981.

38. Kara M. Tekke ve Zaviyeler (Din, Hayat, Sanat Açısından). İstanbul: Dergâh Yayınları, 2019.

39. Karaman H. Türkiye’de islamlaşma ve önündeki engeller. İstanbul: Ensar Neşriyat, 2004.

40. Karmon E. Islamic terrorist activities in turkey in the 1990s // Terrorism and Political Violence. 1998. Vol. 10. № 4. P. 101—121.

41. Karpat K. H. Elites and Religion: From Ottoman Empire to Turkish Republic. İstanbul: Timaş, 2010.

42. Karpat K. H. The politicization of Islam: reconstructing identity, state, faith, and community in the late Ottoman state. N. Y.: Oxford University Press, 2001.

43. Kuru A. T. Secularism and state policies toward religion: the United States, France, and Turkey. N. Y.: Cambridge University Press, 2009.

44. Kutay C. Kurtuluşun ve Cumhuriyetin Manevi Mimarları. İstanbul: Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınevi, 1973. S. 26—28, 76.

45. Lacey J. “Turkish Islam” as “Good Islam”: How the Gülen Movement Exploits Discursive Opportunities in a Post-9/11 Milieu // Journal of Muslim Minority Affairs. 2014. Vol. 34. № 2. P. 95—110.

46. Marty M. E. ed. Hizmet Means Service: Perspectives on an Alternative Path within Islam. California: University of California Press, 2015.

47. Önder M. Millî Mücadele’de Konya. Konya: Yeni Kitap Basımevi, 1953.

48. Orhan M. Al-Qaeda: Analysis of the Emergence, Radicalism, and Violence of a Jihadist Action Group in Turkey // Turkish Studies. 2010. Vol. 11. № 2. P. 143—161.

49. Özdalga E. Education in the Name of Order and Progress // The Muslim World. 1999. Vol. 89. № 3-4. P. 414—438.

50. Ozeren S., Van De Voorde C. Turkish Hizballah: A Case Study of Radical Terrorism // International Journal of Comparative and Applied Criminal Justice. Vol. 30. No. 1. 2006. P. 75—93.

51. Öztürk N. Türk Yenileşme Tarihi Çerçevesinde Vakıf Müessesesi. Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı, 1995.

52. Öztürk N. Vakıfların İdaresi ve Teşkilât Yapısı Üzerinde Düşünceler // I. Vakıf Şurası, 3-5 Aralık 1984. Ankara: Vakıflar Genel Müdürlüğü, 1986. S. 167—180.

53. Öztürk Y. N. Kuran Verileri Işığında Tasavvuf ve Tarikatlar (İslam Mistisizmi). 2 Cilt, İstanbul: Yeni Boyut Yayınları, 2014.

54. Öztürk Y. N. The Eye of the Heart: An Introduction to Sufism and the Major Tariqats of Anatolia and the Balkans. Istanbul: Redhouse Press, 1988.

55. Pehlivan B., Terkoğlu, Barış. Metastaz. İstanbul: Kırmızı Kedi Yayınevi, 2019.

56. Pirický G. The İsmailağa Community: Shifting Religious Patterns in Contemporary Turkey // Oriental Archive. 2012. Vol. 80. Is. 3. P. 533—590.

57. Şapolyo E. B. Kemal Atatürk ve Millî Mücadele Tarihi. İstanbul: Berkalp Kitabevi, 1958.

58. Sarıtoprak Z. An Islamic Approach to Peace and Nonviolence: A Turkish Experience // Muslim World. 2005. Vol. 95. № 3. P. 413—427.

59. Sarıtoprak Z. Islam and Politics in the Light of Said Nursi’s Writings // Islam and Christian-Muslim Relations. Vol. 19. № 1. P. 113—126.

60. Shlykov P. The Secularization and Desecularization Nexus in the Turkish Context: What is Behind? // Politics and Religion Journal. 2019. Vol. 13. № 2. P. 199—236.

61. Tremblay P. Turkish Religious Order Tests AK Party’s Limits // Al-Monitor. 30.09.2014. [Электронный ресурс]. URL: https://www.al-monitor.com/originals/2014/09/turkey-akp-religious-movements-power.html

62. Tunçay M. Türkiye Cumhuriyeti’nde tek-parti yönetimi’nin kurulması (1923—1931). İstanbul: Türkiye Ekonomik ve Toplumsal Tarih Vakfı, 2010.

63. Türkiye Cumhuriyeti’nde Ayaklanmalar: 1924—1938. Ankara: Genel Kurmay Yayınları, 1972.

64. Ünal M. C., Tuncay Ü. Recruitment or Enlistment? Individual Integration into the Turkish Hezbollah // Turkish Studies. 2018. Vol. 19. № 3. P. 327—362.

65. White J. B. Islamist mobilization in Turkey: a study in vernacular politics. Seattle: University of Washington Press, 2002.

66. Yavuz M. H. Islamic Political Identity in Turkey. N. Y.: Oxford University Press, 2003.

67. Yavuz M. H. Secularism and Muslim democracy in Turkey. Cambridge: Cambridge University Press, 2009.

68. Yavuz M. H. Toward an Islamic Enlightenment: the Gülen Movement. N. Y.: Oxford University Press, 2013.

69. Yılmaz İ. The Varied Performance of Hizb ut-Tahrir: Success in Britain and Uzbekistan and Stalemate in Egypt and Turkey // Journal of Muslim Minority Affairs. 2010. Vol. 30. № 4. P. 501—517.

70. Yükleyen A. Localizing Islam in Europe: Turkish Islamic Communities in Germany and the Netherlands. N. Y.: Syracuse University Press, 2012.

71. Zürcher E.-J. Turkey. A Modern History. L.: I. B. Tauris, 2017.

Система Orphus

Загрузка...
Вверх